Το κουνούπι ανήκει στην οικογένεια Culicidae με 3500 περίπου είδη ανά τον κόσμο και 57 από αυτά έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα. Έχει σώμα λεπτό και μακρύ, που καλύπτεται από λέπια, μακριά και λεπτά πόδια, που του επιτρέπουν μόνο να στηρίζεται. Έχει φτερά μεμβρανώδη και μια επιμήκη προβοσκίδα που βγαίνει από τη στοματική του κοιλότητα.

Τα κουνούπια όχι μόνο ενοχλούν τον άνθρωπο με τη φυσική τους παρουσία, αλλά έχουν και την ικανότητα να μεταφέρουν σοβαρές ασθένειες. Η σημασία των κουνουπιών ως φορέων παθογόνων μικροοργανισμών δεν οφείλεται μόνο στη σοβαρότητα των προκαλούμενων ασθενειών, που πολλές φορές είναι θανατηφόρες, αλλά και στο γεγονός ότι οι ασθένειες αυτές εμφανίζονται με τη μορφή επιδημιών ή πανδημιών, ώστε μεγάλο μέρος του πληθυσμού να είναι ανίκανο για εργασία. Η σπουδαιότητα των κουνουπιών από υγειονομικής σημασίας έγκειται κατά κύριο λόγο στο ότι είναι ενδιάμεσοι ξενιστές παθογόνων της ελονοσίας, του κίτρινου πυρετού, του δάγκειου πυρετού, φιλαριάσεων και αρκετών ιώσεων.

Τα κουνούπια τρέφονται με νέκταρ ή γύρη, που βρίσκουν στη φύση, τα θύλακα όμως χρειάζονται και αίμα προκειμένου να μπορέσουν να ζήσουν και να κάνουν αυγά.

Εφόσον το θηλυκό πραγματοποιήσει ένα γεύμα αίματος, τότε ωριμάζουν τα αυγά του, τα οποία τα τοποθετεί στην επιφάνεια του νερού και στη συνέχεια εκκολάπτονται οι προνύμφες, που τρέφονται με διάφορα οργανικά κατάλοιπα. Οι προνύμφες είναι εφοδιασμένες με δυο αναπνευστικά συστήματα, που τους επιτρέπουν να αναπνέουν και κάτω από το νερό και πάνω.

Στην Ελλάδα υπάρχουν κυρίως 3 διαδεδομένα είδη κουνουπιών:

• Ο ανωφελής(Anopheles spp.). Το γένος αυτών των κουνουπιών είναι ο φορέας της ελονοσίας και των ασθενειών της εγκεφαλίτιδας και φιλαρίασης. Τα ενήλικα κουνούπια του γένους αυτού αναγνωρίζονται από τη στάση του σώματος τους, όπου η προβοσκίδα, το κεφάλι και το σώμα είναι σε μία ευθεία γραμμή. Επίσης τα φτερά τους φέρουν μικρά στίγματα. Με το τσίμπημά του σε άτομο, που έχει ελονοσία, το θηλυκό μαζί με το αίμα ρουφάει και το πλασμώδιο στο οποίο οφείλεται η ασθένεια. Μέσα στο σώμα του κουνουπιού το μικρόβιο παραμένει και αναπτύσσεται. Στη συνέχεια, μεταφέρεται στους σιελογόνους αδένες του και έτσι με νέο τσίμπημα σε σώμα υγιούς ανθρώπου, μεταφέρει μέσω του σάλιου του, το μικρόβιο στον οργανισμό του. Το ανωφελές κουνούπι ζει από 18 μέρες μέχρι 4-5 εβδομάδες.
• Το κοινό κουνούπι(Culex spp.). Πολλαπλασιάζεται σε στάσιμα και μολυσμένα νερά αλλά και σε μέρη όπου υπάρχει αρκετή υγρασία. Η προβοσκίδα του είναι διακεκομμένη και προς τα κάτω σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα του. Τα φτερά του είναι χρωματικά ομοιόμορφα. Τα αβγά του, τα γεννάει στην επιφάνεια του νερού και αυτά επιπλέουν κατά ομάδες των 100 ή και περισσοτέρων. Ζει 10-15 μέρες αλλά σε ψυχρές συνθήκες μπορεί να ζήσει και περισσότερο. Μπορεί να μεταφέρει την ασθένεια της εγκεφαλίτιδας, αλλά αρκετά δύσκολα, ενώ την ασθένεια της φιλαρίασης μόνο σε τροπικές περιοχές.
• Το γένος αηδής(Aedes spp.) μεταδίδει τον κίτρινο πυρετό. Διαφέρει από το κοινό κουνούπι στο ασημένιο χρώμα, που έχει ο θώρακάς του. Το άκρο της κοιλιάς του θηλυκού είναι μυτερό και έχει διάφορα αισθητήρια εξαρτήματα που εξέχουν. Οι προνύμφες του γένους αυτού είναι κοντές και χοντρές, ενώ τα αβγά του έχουν τη δυνατότητα να αντέχουν και έξω από το νερό για αρκετό καιρό. Αναπαράγεται μετά από πλημμύρες σε δεξαμενές βρόχινου νερού ή σε αρμυρά έλη. Η ζωή του είναι συνήθως σύντομη (10-15 μέρες) αλλά κάτω από κατάλληλες ψυχρές κλιματολογικές συνθήκες μπορεί να ζήσει έως και μερικούς μήνες. Εδώ ανήκει και το κουνούπι τίγρης (aedes Albopictus).

 

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ

Η καταπολέμηση των κουνουπιών διαχωρίζεται σε δυο κατηγορίες ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης, που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε.

• Ακμαιοκτονία κουνουπιών: γίνεται ψεκασμός με εντομοκτόνα σκευάσματα  των επιφανειών, που κάθονται και αναπαύονται τα ακμαία έντομα. Οι εφαρμογή γίνεται είτε με ψεκαστήρες χαμηλής  πίεσης, είτε με τη χρήση νεφελοψεκαστήρων. Όλα τα εντομοκτόνα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται είναι ακίνδυνα για τον άνθρωπο, τα κατοικίδια και το περιβάλλον, άχρωμα, άοσμα και υψηλής αποτελεσματικότητας. Διαθέτουν έγκριση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και προορίζονται για χρήση σε κατοικημένους χώρους.
• Προνυμφοκτονία κουνουπιών: γίνεται χρήση προνυμφοκτόνων σκευασμάτων, που έχουν στόχο να σταματήσουν τα ανώριμα κουνούπια να εξελιχτούν σε ώριμα έντομα. Σημεία εφαρμογής είναι κάθε είδους στάσιμα νερά. Τα προνυμφοκτόνα υπάρχουν σε μορφή υδατοδιαλυτών σκευασμάτων, σε κοκκώδη σκευάσματα και σε μορφή κάψουλας. Η επιλογή της μορφής του προνυμφοκτόνου, εξαρτάται από την περιοχή στην οποία καλούμαστε να επέμβουμε.